lingvo.wikisort.org - LenguaLa lengua mby'a guaraní o ayvú es una lengua de la familia tupí-guaraní hablada por aproximadamente 15 000 personas pertenecientes a la etnia mbyá en Paraguay, Argentina (Provincia de Misiones) y Brasil.[1]
Como muchas de las lenguas amerindias no posee literatura escrita. Se han publicado glosarios y pequeños diccionarios de esta lengua en Paraguay, Argentina y Brasil. Tiene algunas diferencias, especialmente lexicales y fonológicas, con el guaraní paraguayo estándar. Ethnologue considera que la similitud entre el léxico de ambas hablas es de 75 %.[1] Vellard (1933) señala que todos los hombres mbyá hablaban además el guaraní paraguayo, pero los peones paraguayos que lo acompañaban no podían entender una conversación entre dos mbyá. Solo pidiéndoles a aquellos que repitieran lentamente el diálogo, podían estos captar el sentido general de lo que se decía.[2]
Glosario
Breve vocabulario
Español |
Guaraní Paraguayo |
Guaraní Mbya |
Jaguar |
Jaguarete |
Jagua |
Yo voy |
Che aha |
Che aa |
Todavía |
Gueteri |
Poteri |
Ahora |
Ko'ág̃a |
Aỹ |
Carne |
So'o |
Cho'o |
Guayaba |
Arasa |
Aracha |
En el arroyo |
Ysyrype |
Ychyrypy |
Pecado |
Angaipa |
Javu |
Pocos |
Mbovy |
Mbovyéy |
Números
Español |
Guaraní Paraguayo |
Guaraní Mbya |
Uno |
Peteĩ |
Peteĩ |
Dos |
Mokõi |
Mokõi |
Tres |
Mbohapy |
Mboapy |
Cuatro |
Irundy |
Irundy |
Cinco |
Po |
Ñirũi |
Seis |
Poteĩ |
Mboapy meme |
Siete |
Pokõi |
Mboapy meme rire |
Ocho |
Poapy |
Irundy meme |
Nueve |
Porundy |
Irundy meme rire |
Diez |
Pa |
Peteĩ ñirũi rire |
- Observaciones: Tanto en el guaraní paraguayo como en el guaraní mbya se cuenta solo hasta cinco. Nótese la diferencia en la estructuración a partir del sexto conteo. En el guaraní paraguayo el número seis se compone adjuntando la sumatoria de 5 + 1: Poteĩ (Po + peteĩ). En cambio, en el guaraní mbya se duplica el conteo: Mboapy meme (dos veces tres). En el guaraní paraguayo el número nueve se estructura con la regla del 5 + 4: Porundy (Po + irundy). Mientras que en guaraní mbya al nueve se le denomina: Irundy meme rire (Dos veces cuatro más una adición).
Momentos del día
Español |
Guaraní Paraguayo |
Guaraní Mbya |
Madrugada |
Ko'etĩ |
Koẽmbarai'i |
Amanecer |
Ko'ẽ |
Pyareve'i |
Mañana |
Pyhareve |
Pyareve |
Mediodía |
Asajepyte |
Kuaray mbyte |
Tarde |
Ka'aru |
Ka'aru |
Atardecer |
Ka'aruete |
Ka'aru'i |
Noche |
Pyhare |
Pyare |
Medianoche |
Pyharepyte |
Pytũ mbyte |
Véase también
Bibliografía
- Primer Diccionario Mbya Ayvu - Español. José Javier Rodas (2018).
Referencias
- "Mbyá guaraní" en Ethnologue
- Vellard, Jehan (1933). "Une mission scientifique au Paraguay". Journal de la Société des Américanistes de Paris 25: 293-334.
Enlaces externos
На других языках
[en] Mbyá Guaraní language
Mbya Guarani is a Tupi–Guarani language spoken by approximately 6,000 Brazilians, 3,000 Argentines, and 8,000 Paraguayans. It is 75% lexically similar to Paraguayan Guarani.[1]
- [es] Idioma mbyá
[ru] Мбыа (язык)
Мбья́-гуарани́ (Bugre, Mbiá, Mbua, Mbyá, Mbyá Guaraní, Mbya-apytere, Eastern Argentina Guaraní, Ka’yngua) — язык тупи-гуарани, на котором говорят 16 050 бразилианцев в 37 деревнях 7 штатов, в штате Парана, юго-восточнее от штатов Минас-Жерайс, Риу-Гранди-ду-Сул, Сан-Паулу, Санта-Катарина и Эспириту-Санту в Бразилии, 3000 аргентинцев в провинции Мисьонес на северо-востоке Аргентины, а также 8000 парагвайцев в департаментах Гуайра, Каагуасу, Канендию, Консепсьон и Сан-Педро в Парагвае. Лексически на 75 % схож с парагвайским диалектом гуарани. Есть диалекты батикола и тамбеопе.
Текст в блоке "Читать" взят с сайта "Википедия" и доступен по лицензии Creative Commons Attribution-ShareAlike; в отдельных случаях могут действовать дополнительные условия.
Другой контент может иметь иную лицензию. Перед использованием материалов сайта WikiSort.org внимательно изучите правила лицензирования конкретных элементов наполнения сайта.
2019-2025
WikiSort.org - проект по пересортировке и дополнению контента Википедии