lingvo.wikisort.org - Langue

Search / Calendar

Le calabrais septentrional et le calabrais centro-méridional sont les deux principaux parlers de Calabre[1]. Ces idiomes ne sont pas directements parents, puisque le calabrais septentrional regroupe des dialectes de type napolitain et s'intègre aux dialectes italiens méridionaux, tandis que le calabrais centro-méridional fait partie du groupe italo-roman de l'extrême-sud (comme le sicilien)[2].

Calabrais
Pays Italie
Région Calabre
Nombre de locuteurs 2 millions
Classification par famille
Codes de langue
Glottolog sout2616
Les cinq provinces de la Calabre.
Les cinq provinces de la Calabre.

Calabrais septentrional


La province de Cosenza.
La province de Cosenza.
La province de Crotone.
La province de Crotone.
Carte du groupe italo-roman méridional.
Carte du groupe italo-roman méridional.

La zone d'influence du calabrais septentrional (scn) (calabbrìse ou calavrìse, en napolitain) correspond géographiquement à la Calabre citérieure soit la province de Cosenza (sauf le nord-est, où l'on parle des dialectes lucaniens) ainsi que la partie centro-septentrionale de celle de Crotone. En linguistique, le calabrais septentrional est un idiome de type napolitain[3] et fait donc partie du groupe italo-roman méridional. La singularité du calabrais septentrional consiste en la présence du phénomène de mutation phonétique[4]. Le cosentin (it) (u cusindinu, en cosentin) de Cosenza, qui s'étend à travers la partie nord de la Calabre, et ses variantes campaniennes ou apuliennes, suivant certaines micro-régions, forment le calabrais septentrional.


Conjugaisons



Être (êssa)

Présent Imparfait Passé composé Subjonctif présent
Iusignuêrasignu statufossa
Tu(ni)êrisì statufossi
Iddru, Iddraèêraè statufossa
Nuasímuêramusimu statifossimu
Vuasítiêratisiti statifossati
Iddri(o Loro)êranusù statifòssaru

Avoir (avì)

Présent Imparfait Passé composé Subjonctif présent
Iuhajuavìahe avutuavissa
Tu(ni)ha'aviiha' avutuavissi
Iddru, Iddraavìahà avutuavissa
Nuaavìmuavìamuhamu avutuavìssamu
Vuaavítiavìatihat'avutuavvissati
Iddrihannuavìanuhannu avutuavissaru

Calabrais centro-méridional


Carte des dialectes italiens méridionaux extrêmes.
Carte des dialectes italiens méridionaux extrêmes.

La zone d'influence du calabrais centro-méridional (scn) (calabbrìsi ou calavrìsi, en sicilien)[5] correspond géographiquement à la Calabre ultérieure soit les provinces de Reggio Calabria, Vibo Valentia, Catanzaro et la partie méridionale de celle de Crotone (Crotone, Isola di Capo Rizzuto, Cutro et leurs alentours). En tant que partie intégrante du groupe italo-roman, le calabrais centro-méridional a pour pilier le latin[6] mais la forte influence grecque qui s'est exercée en Calabre ultérieure ainsi que la latinisation tardive des lieux caractérisent considérablement cet idiome[7]. Des éléments de la toponymie calabraise[8] ainsi que de nombreux mots dérivent directement du grec :

Calabrais centro-méridional Grec phonétique Italien Français
batràci vátrakhos ranocchio grenouille
zinnapòtamu kynopotamus lontra loutre
bampurìddha / lampurìdda / vampurìddha lampurida lucciola ver luisant
purtuàllu portocâli arancia orange
'nnàca nàke culla berceau
tuppitiàri typto battere battre

Des mots arabes, français ainsi que castillans sont présents dans le calabrais centro-méridional :

Le vocabulaire d'origine française est lié au règne des Normands puis des Angevins sur la Calabre :

Calabrais centro-méridional Français Italien
'ccattàri acheter comprare
'nduja andouille salsicciotto
buccirìa boucherie macelleria
arrocculàri reculer rotolare
ràggia rage rabbia
sciarabàllu carriole (char à bancs) veicolo sbatacchiato
travagghiàri travailler lavorare

Par la suite, des éléments de vocabulaire ont été empruntés au castillan, au catalan ainsi qu'à l'occitan :


Conjugaisons



Être (êssiri)

Présent Imparfait Passé simple Subjonctif présent Subjonctif imparfait
(J)èusugnuêrafùjachi fùssifùssi
Tu(ni)êrifùstichi fùssifùssi
Iddhu, Iddhaêstiêrafu'chi fùssifùssi
Nu(i)símuêrumufùmmuchi fùssimufùssimu
Vu(i)sítiêrufùstuchi fùstufùssivu
Iddhisunnuêrunufúruchi fùssirufùssiru

Avoir (aìri)

Présent Imparfait Passé simple Subjonctif présent Subjonctif imparfait
(J)èuhajuaìvaèppichi aìssiaìssi
Tu(ni)haiaíviaìstichi aìssiaìssi
Iddhu, Iddhahaviaìvaèppichi aìssiaìssi
Nuiaìmuaìvumuèppimuchi aìssimuaìssimu
Vuiaítiaìvuaistuchi aìssivuaìssivu
Iddhihannuaìvunuèppiruchi aìssiruaìssiru

Dialectes


Le calabrais centro-méridional se divise en plusieurs dialectes :

Comparaison entre les dialectes du calabrais centro-méridional : l'article premier de la Déclaration des droits de l'homme et du citoyen de 1789
Reggino Piana di Gioia Tauro Locride Catanzaro Alto Jonica
"Tutti i cristiàni "Tutti l'omani "Tutti i perzùni "Tutti l'omini "Tutti l'uamini
nàsciunu libberi nascinu libbèri nèsciunu lìbberi nescianu libberi nascianu libberi
e ntâ stessa manèra e â stessa manera e ntâ stessa manèra e sunnu e su
ill'authri dil'atri dill'atti i stessi i stessi
pi dignità e diritti. pe dignità e diritti. pe dignità e diritti. pe' dignità e diritti. pe' dignità e diritti.
Iddhi ndànnu Tutti ndànnu Iji ndànnu Ognunu ava u cerveddhu Ognunu tena u cerivìaddru
ognunu u so ciriveddhu ognunu u so cervèllu ognunu u cervèju soi e a raggiuna sue e a raggiune sua
mi 'rraggiùnunu pemmu reggiùnanu soi pemmu raggiùnanu e a cuscenza sua e a cuscìanza sua
e 'ndannu mi càmpunu e ndànnu pemmu càmpanu e ndànnu u càmpanu e ava ma si cumporta e s'ha de comportare
unu cull'authru unu cu l'atru unu cull'attu cull'atri propriu cull'atri propriu
comu mi sùnnu fràti comu frati figgji comu frati figgji comu si fhussèranu cùamu si fòranu
râ stessa matri." dâ stessa mamma." dâ stessa matri." i frati soi." frati sui."

Comparaison entre le calabrais du Sud et du Nord


article premier de la Déclaration des droits de l'homme et du citoyen de 1789
Reggino Cosentin Français
Tutti i cristiàni Tutti i ggìenti Tous les êtres humains
nàsciunu libberi nascianu libberi naissent libres
e ntâ stessa manèra e 'gguali et égaux
ill'authri all'àtri
pi dignità e diritti. ppì ddignità e diritti. en dignité et en droits.
Iddhi ndànnu Ognunu
ognunu u so ciriveddhu tena cirbìeddru
mi 'rraggiùnunu raggiune e cuscìenza
e 'ndannu mi càmpunu e s'ha de cumbortà
unu cull'authru cull'atri
comu mi sùnnu fràti cumu si li fòssaru
râ stessa matri. frati.

Notes et références


  1. Gerhard Rohlfs, Nuovo dizionario dialettale della Calabria - La struttura linguistica della Calabria, édition Ravenna de 1977 (945 pages)
  2. Giovan Battista Pellegrini, La Carte des dialectes italiens, Pise: Pacini editore, 1977.
  3. (en) Fiche langue[nap]dans la base de données linguistique Ethnologue.
  4. -nt se prononce -nd (praticamente devient praticamende). Le v en début de mot se prononce b.
  5. On utilise aussi le terme sicilo-calabrais afin de souligner la différence linguistique avec le calabrais septentrional
  6. Gerhard Rohlfs, Nuovo dizionario dialettale della Calabria - Le fonti del lessico calabrese, édition Ravenna de 1977 (945 pages)
  7. Storia della Calabria, Gangemi, Reggio Calabria, 1988/1999.
  8. Gerhard Rohlfs, Dizionario toponomastico ed Onomastico della Calabria, 1990, Longo Editore. Par exemple, le nom de la commune de Parghelia (province de Vibo) vient du grec pareghialia signifiant bord de mer.
  9. Cesare Morisani, Vocabolario del dialetto di reggio Calabria colle corrispondenti parole italiane, 1991, Sala Bolognese : Forni (228 pages).

Voir aussi



Bibliographie



Articles connexes



Lien externe



На других языках


[es] Dialectos calabreses

Los dialectos calabreses son un sistema diatópico italorromance, de tipo meridional extremo (i parràti calabbrìsi, definido también siciliano por Ethnologue), hablado en la parte centro-meridional de la Calabria, y de tipo meridional intermedio ('e parràte calabbrìse, definido también napolitano) en la parte septentrional. Tal división lingüística corresponde muy aproximadamente a la división histórica y administrativa de las "Calabrie": Calabria Citeriore (o Calabria latina) y Calabria Ulteriore (o Calabria greca).
- [fr] Calabrais

[it] Dialetti calabresi

Con l'espressione dialetti calabresi[1] si definiscono le varietà diatopiche italo-romanze parlate nella regione italiana della Calabria e in alcune città brasiliane dello Stato di San Paolo dai discendenti di calabresi emigrati. Appartengono a due distinti gruppi italo-romanzi:



Текст в блоке "Читать" взят с сайта "Википедия" и доступен по лицензии Creative Commons Attribution-ShareAlike; в отдельных случаях могут действовать дополнительные условия.

Другой контент может иметь иную лицензию. Перед использованием материалов сайта WikiSort.org внимательно изучите правила лицензирования конкретных элементов наполнения сайта.

2019-2024
WikiSort.org - проект по пересортировке и дополнению контента Википедии