Antonios Nikolaos Jannaris, auch Antonios Jannarakis oder Antonios Jeannarakis (griechisch Αντώνιος Ν. Γιάνναρης, * 25. August 1852 in Lakki im heutigen Regionalbezirk Chania; † 1909 auf einem Schiff nach New York[1]) war ein kretischer Gräzist, Sprachwissenschaftler und Neogräzist.

Leben

Jannaris[2] wurde im kretischen Dorf Lakki geboren. Sein Vater, Nikolaos Jannaris, war der Bruder des Chatzimichalis Jannaris (Χατζημιχάλης Γιάνναρης), eines berühmten Anführers des kretischen Widerstands gegen die Osmanische Besatzung der Insel. Während des Aufstands von 1866 ging er nach Athen und besuchte dort das Zweite Gymnasium (Β΄ Γυμνάσιο Αθηνών). Am 30. November 1872 schrieb er sich an der Universität Athen ein. 1873 ging er nach Deutschland, um dort Klassische Philologie und mediävistische Romanistik zu studieren. Er versuchte zu dieser Zeit auch, in das Sächsische Heer aufgenommen zu werden, um sich an der Mathematischen Kriegsschule zum Mechaniker ausbilden zu lassen. Er änderte jedoch seinen Plan und schrieb sich an der Universität Leipzig ein, an der er die Veröffentlichung seines Bandes kretischer Volkslieder (1876) mit Unterstützung seines Onkels vorbereitete. Anschließend studierte er Philologie an der Universität Athen und setzte seine Studien nach dem Diplom (πτυχίο) in Deutschland fort. Dort wurde er 1880 in Marburg mit einer in altgriechischer Sprache abgefassten Dissertation über den pseudo-longinischen Traktat Über das Erhabene, die er Carl Julius Caesar widmete, in Klassischer Philologie promoviert. Er nahm am Kretischen Aufstand von 1889 teil und wurde sogar zum Vorsitzenden der Versammlung der Widerständler auf dem Omalos-Plateau (Ομαλός Χανίων) ernannt. Im Kretischen Aufstand von 1895 bis 1898 war er Anführer. Von 1896 bis 1903 hatte er eine Professur an der Universität St Andrews inne. In der Zeit der kretischen Autonomie (1898–1913) war er Generalinspektor der Schulen Kretas.[3] 1904 wurde er wegen seiner Opposition gegen den Hohen Kommissar, den Prinzen Georg von Griechenland, in Chania in Haft genommen.[4]

Werk

Jannaris veröffentlichte, abgesehen von seiner Dissertation in Klassischer Philologie, im Wesentlichen Wörterbücher (Neugriechisch-Deutsch, Neugriechisch–Englisch), einen Lehrgang (Französisch) und eine Grammatik (in deutscher Sprache) sowie eine Sammlung kretischer Volkslieder und Sprichwörter für den Spracherwerb und die Sprachmittlung. Allein seine historische Grammatik des Attischen Griechisch von der Antike bis in die Gegenwart genügte seinerzeit wissenschaftlichen Ansprüchen und stellt den bis in die Gegenwart einzigen Versuch einer vollständig diachronen Grammatik des Griechischen dar. Aufgegriffen wurde dieser Ansatz von Chrys C. Caragounis in seiner Exegese des Neuen Testaments.

Schriften (Auswahl)

• Άσματα Κρητικά μετά διστίχων και παροιμιών – Kretas Volkslieder nebst Distichen und Sprichwörtern in der Ursprache mit Glossar herausgegeben von Anton Jeannaraki. F. A. Brockhaus, Leipzig 1876, (online).
• Neugriechische Grammatik nebst Lehrbuch der neugriechischen Volkssprache und einem methodischen Wörteranhang. Hahn'sche Buchhandlung, Hannover 1877, (online).
• Adnotationes criticae in Longini qui fertur Περὶ ὕψους libellum. Dissertatio inauguralis Graece scripta, Marburgi Cattorum, 1880, (online).
• Μικρός Θησαυρός της Ελληνικής Γλώσσης: Επίτομον Ελληνικόν Λεξικόν μετά εισαγωγής εις την ελληνικήν γλώσσαν και γραμματείαν. Ανέστη Κωνσταντινίδη, Εν Αθήναις 1882, (online).
  • Μικρός Θησαυρός της Ελληνικής Γλώσσης: ήτοι Επίτομον Ελληνικόν Λεξικόν μετά εισαγωγής εις την ελληνικήν γλώσσαν και φιλολογίαν. Έκδοσις Β' βελτίων. Ανέστη Κωνσταντινίδη, Εν Αθήναις 1888, (online).
• Deutsch-Neugriechisches Handwörterbuch. Unter besonderer Berücksichtigung der neugriechischen Volkssprache. Hahn'sche Buchhandlung, Hannover 1883, (online).
• Νέον σύστημα διδασκαλίας της γαλλικής γλώσσης ενιαίον και αυτοτελές: ήτοι θεωρητική και πρακτική μέθοδος προς εκμάθησιν της γαλλικής γλώσσης. Σ. Κ. Βλαστώ, Εν Αθήναις 1888, (online).
• Wörterbuch der deutschen und griechischen Sprache nebst Anleitung zur Aussprache des Deutschen und vollständiger Tabelle der unregelmäßigen Zeitwörter – Επίτομον λεξικόν γερμανοελληνικόν: μετά εισαγωγικών κανόνων περί προφοράς και τονισμού και πίνακος των ανωμάλων ρημάτων κατά την νέαν γερμανικήν ορθογραφίαν. Π. Δ. Σακελλαρίου, Εν Αθήναις 1888, (online).
• Περί Ερωτοκρίτου και του ποιητού αυτού: Κριτική και γλωσσική διατριβή επί υφηγεσία. Εκ του Τυπογραφείου των Καταστημάτων Ανέστη Κωνσταντινίδου, Εν Αθήναις 1889, (online).
• Ηχώ Αθηνών: ήτοι Εγχειρίδιον της λαλουμένης Ελληνικής γλώσσης. Verlag von Rud. Siegler, Leipzig 1891, (online).
• A concise dictionary of the English and Modern Greek languages as actually written and spoken. English-Greek. John Murray, London 1895, (online).
• An historical Greek grammar chiefly of the Attic dialect as written and spoken from classical antiquity down to the present time. Founded upon the ancient texts, inscriptions, papyri and present popular Greek. Macmillan, London 1897, reprografischer Nachdruck Hildesheim, G. Olms 1968.
• Επίτομον Ελληνικόν Λεξικόν: Μετά εισαγωγής εις την Ελληνικήν Γλώσσαν και Γραμματείαν. Ανέστη Κωνσταντινίδη, Εν Αθήναις 1902–1905, (online).
• Δημοσιολογική μελέτη περί της καταστάσεως της εν Κρήτη γεωργίας και εμπορίας. Σύντομος και πρακτική μελέτη. Selbstverlag, Chania 1906, (online).
• Αριθ. Πρωτ.1 Διεκπ.1 Κρητική Πολιτεία Ανωτέρα Διεύθυνσις της Παιδείας Εγκύκλιος Προς απάσας τας υφισταμένας Αρχάς της Παιδείας Η Δημοσία Παιδεία αρχαιόθεν μέχρι σήμερον συνεξεταζομένου κατ' αρχήν του σημερινού γερμανικού συστήματος. Κρητική Πολιτεία, συγγρ. Ο Γενικός Επιθεωρητής της Παιδείας Α. Ν. Γιάνναρης, Χανιά, 30 Νοεμβρίου 1907, (online).
• Η Δημοσία Παιδεία αρχαιόθεν μέχρι σήμερον συνεξεταζομένου κατ'αρχήν του σημερινού γερμανικού συστήματος: ήγουν σύντομος αλλά περιεκτική ιστορική και πρακτική παιδαγωγική μελέτη. συντελ. Μιχαήλ Δ. Βολονάκης, Κωνσταντίνος Σ. Κόντος, εκδ. Σ. Πετράκης, Χανιά, 1908, (online).
• «Σεβαστέ μοι θείε, την δεξιάν Σας ως υιός κατασπάζομαι?». Οι επιστολές του Αντωνίου Ν. Γιάνναρη προς τον Χατζη-Μιχάλη Γιάνναρη. Εισαγωγή – Έκδοση Κειμένου – Σχόλια: Νικόλαος Ε. Παπαδογιαννάκης και Ελπινίκη Νικολουδάκη - Σουρή. Ιστορική και Λαογραφική Εταιρεία, Ρέθυμνο 2009.

Literatur

• Andonios Churdakis (Αντώνιος Χουρδάκης): Αντώνιος Γιάνναρης: Ένας κρητικός καθηγητής στο Πανεπιστήμιο St Andrews της Σκωτίας (1896–1903). In: Σήφης (Ιωσήφ) Μπουζάκης (Hrsg.), Ιστορία της Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης. Πρακτικά 4ου Επιστημονικού Συνεδρίου Ιστορία της Εκπαίδευσης (Πάτρα, 6–8 Οκτωβρίου 2006). Εκδόσεις Gutenberg, Athen 2008, (online).– (enthält Abbildungen)
• Andonios Churdakis (Αντώνιος Χουρδάκης): Αρχείον Αντωνίου Γιάνναρη: Διατριβαί και Αναφοραί Εκπαιδευτικαί (1907–1909). In: Πεπραγμένα Θ’ Διεθνούς Κρητολογικού Συνεδρίου. Εταιρία Κρητικών Ιστορικών Μελετών, Ηράκλειο 2005, Bd. 3.2, Ss. 403–415.
• Chrys C. Caragounis (Hrsg.): Greek. A language in evolution. Essays in honour of Antonios N. Jannaris. Olms, Hildesheim, Zürich, New York 2010, ISBN 978-3-487-14255-5. – Rez. von Christos Karvounis, Bryn Mawr Classical Review 2011.01.10.

Weblinks

• Literatur von und über Antonios N. Jannaris im SUDOC-Katalog (Verbund französischer Universitätsbibliotheken)
• Anemi. Digital Library of Modern Greek Studies: Online verfügbare Schriften von Antonios N. Jannaris.
• Πατρίς. Η καθημερινή πρωινή εφημερίδα της Κρήτης: Οι φωτογραφίες της Ιστορίας: Αντώνιος Γιάνναρης, ο διανοούμενος με το τουφέκι, 22. Februar 2010. – (enthält Bild)

Einzelnachweise

1. Εφημ. Πατρίς, Οι φωτογραφίες της Ιστορίας: Αντώνιος Γιάνναρης, ο διανοούμενος με το τουφέκι, Ανακτήθηκε 9 Δεκεμβρίου 2012
2. Der Nachlass von Antonios N. Jannaris befindet sich im Historischen Archiv Kretas in Chania (Ιστορικό Αρχείο Κρήτης), unter der Bezeichnung 31η Ιστορική Συλλογή.
3. Συλλογικό έργο: Κρήτη – Το Αφιέρωμα. εκδ. οίκος Αρσινόη, Athen 1985, Bd. 10, S. 45.
4. Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό. εκδ. Εκδοτική Αθηνών, Athen 1985, Τόμ. 3, σ. 43